Slik skriv vi korrekt

1. Språk og målform 

Arbeidsspråket vårt er norsk, og vi skal følge offisiell norsk rettskriving i tekstane våre. I nokre tilfelle kan vi bruke engelsk, som til dømes i forskingstekstar og i tekstar retta mot pasientar og pårørande som ikkje kan norsk.  

Bokmål eller nynorsk? 

Helse Bergen, Helse Fonna, Helse Førde, Helse Vest IKT, Sjukehusapoteka Vest og Helse Vest RHF skal skrive nynorsk. Helse Stavanger har nøytralt tenestespråk og skal veksle mellom nynorsk og bokmål. 

 

 

Ver konsekvent 

Norsk rettskriving tillèt ulike måtar å skrive på, men det er viktig å vere konsekvent i kvar enkelt tekst. Ver ekstra merksam på det når fleire samarbeider om teksten. 

Bruk dei same bøyingsendingane og skrivemåtane for enkeltord: 

 

Andre språk 

Alle har rett på informasjon om eiga helse, sjukdom og behandling på eit språk dei forstår. Viss det er nødvendig, skal vi omsette tekstane våre til andre språk enn norsk.  

 

2. Stor og liten forbokstav 

Er du i tvil, er ofte liten forbokstav det rette.  

NB! Det skal vere stor forbokstav i starten av ei setning og på skilt. 

 

Namn med fleire ledd 

I namn med to eller fleire ledd skal det vere stor forbokstav berre i første ledd: 

 

Unntaket er viss det andre leddet er eit eigennamn: 

 

Utval og komitear 

Utval og komitear blir skrivne med liten forbokstav: 

 

Tenester og senter 

Kompetansetenester og -senter blir skrivne med stor forbokstav i første ledd: 

 

Einingar 

Einingsnamn, som namn på avdelingar, klinikkar og seksjonar, skal vi som hovudregel skrive med liten forbokstav. Skriv heile namnet på avdelinga, og unngå forkortingar: 

 

Unntaket er viss namnet, eller første ledd i namnet, er eit eigennamn: 

 

 

Stillingstitlar 

Stillingstitlar skal vi skrive med liten forbokstav. Det gjeld også i signaturen i e-post og på visittkort: 

 

Prosjekt, dokumenter, rapportar og artiklar 

Desse skal vi skrive med stor forbokstav og i kursiv: 

 

Kortforma av namnet skal ha liten forbokstav og skal ikkje vere i kursiv. Kortform er ikkje det same som forkorting, men ein kortare versjon av til dømes ein tittel på eit dokument. 

Den fulle tittelen er eit eigennamn som vi skal skrive med stor forbokstav og kursiv:  

 

Kortforma skal vi skrive med liten forbokstav utan kursiv:  

 

Lover, avtalar og forskrifter 

Grunnlova blir skriven med stor forbokstav. Andre lover, avtalar og forskrifter skal som regel ha liten forbokstav: 

 

3. Dato, klokkeslett og telefonnummer 

Dato 

Den offisielle norske skrivemåten for datoar har rekkefølga dag-månad-år.  

I løpande tekst skal vi skrive dato med siffer og bokstavar: 

 
I brev, saksdokument og liknande kan vi skrive dato med åtte siffer: 

 

Ordet «den» bruker vi når vi ikkje nemner månaden: 

 

 

Klokkeslett 

Vi skriv klokkeslett med fire siffer og punktum mellom timar og minutt: 

 

Telefonnummer 

Vi skriv telefonnummer i grupper på to og to siffer. Det gjeld for både fasttelefon- og mobilnummer: 

 

4. Tal og beløp 

Tal til og med tolv skriv vi som regel med bokstavar:  

 

Om talet er det viktigaste i setninga, kan du bruke siffer for å framheve talet: 

 

 

Unngå å blande bokstavar og siffer i same setning. Vel éin av delane: 

 

 
Firesifra tal skriv vi utan mellomrom: 

 

Store tal med fem siffer eller meir skriv vi med mellomrom mellom kvart tusen: 

 

 

5. Forkortingar 

Unngå forkortingar i løpande tekst: 

Unntaka er viss du bruker forkortinga i staden for å gjenta lange namn, eller viss forkortinga er meir kjend for lesaren enn det fulle namnet eller uttrykket. I desse tilfella bør du skrive det fulle namnet i parentes første gong du nemner det:

 
Viss du må bruke forkortingar, skriv dei rett: 

 Det skal ikkje vere punktum i forkortingar for mynteining (kr), mål (cm) og vekt (kg). 

 

6. Orddeling og særskriving 

Vi skriv samansette ord som eitt ord på norsk.  

Orddeling er å dele opp eit ord med bindestrek og linjeskift. Pass på at du plasserer bindestreken rett: 

• Du kan dele mellom ledda i ordet. 

• Du kan dele før ein konsonant. Set ein konsonant ned på neste linje saman med resten av ordet. 

 

Særskriving er å dele opp samansette ord utan å sette bindestrek mellom. Det er feil på norsk. 

Ver merksam på særskrivingsfeil som dette: 

 

Ofte kan du unngå særskrivingsfeil ved å snu om på formuleringa: 

 

 

7. Og/å 

Etter «å» skal det alltid følge eit verb i infinitiv. «Og» knyter saman ord eller ordgrupper av same type eller med same funksjon. «Og» kan også stå mellom to verb i infinitiv: 

 

 

8. Utheva tekst 

Overskrifter 

Overskrifter blir skrivne med stor forbokstav i første ord, og deretter små bokstavar. Det skal ikkje vere punktum etter ei overskrift.  

 

 

Kursiv 

I løpande tekst bruker vi kursiv når vi skriv namn på publikasjonar, planar og styringsdokument:  

 

Feit skrift 

Vi kan bruke feit skrift til å skilje ut viktig informasjon i ein tekst:  

 

Store bokstavar 

Store bokstavar i løpande tekst kan bli oppfatta som aggressivt eller som roping: 

 Bruk heller feit skrift eller overskrifter viss du ønsker å utheve informasjon.  

 

Understreking 

Understreking bruker vi for å markere lenker i ein tekst.  

 

Punktlister 

Punktlister med stikkord eller korte fraser skal ha liten forbokstav og ikkje ha punktum. Punktlister med fullstendige setningar skal ha stor forbokstav og punktum. 

Bruk kolon dersom du også ville brukt kolon om oppramsinga var i ei vanleg setning. Her er døme på punktlister med og utan kolon: 

 

Punktlister med nummer bruker vi berre dersom rekkefølga har noko å seie: 

I denne teksten kan du lese om kva du skal gjennom 

 

 

9. Teikn 

Komma 

Er du usikker på kvar du skal sette komma, kan det vere lurt å lese setninga høgt.  

 

 

Ofte skal du bruke komma når 

• det er naturleg med ein pause  

• pausen kjem før eit verb i notid eller fortid  

• setninga inneheld ord som «at», «viss», «når», «dersom», «som», «kva» og «korleis» 

 

Kolon : og semikolon ; 

Vi bruker kolon til å peike på det som kjem etter. Viss det som kjem etter kolon er ei setning eller eit eigennamn, skal det vere stor forbokstav etter kolon. Elles skal det vere liten forbokstav: 

 

Semikolon kan brukast for å knyte saman to heilsetningar som heng nært saman. Teiknet er ein mellomting mellom punktum og komma, og kan ikkje brukast på same måte som kolon. Semikolon er aldri obligatorisk, og det er ofte betre å bruke komma eller punktum.  

Det skal vere liten forbokstav etter semikolon:  

 

Bindestrek - og tankestrek – 

Bindestrek og tankestrek er to ulike teikn som vi bruker på ulike måtar.  

Hovudregelen er at vi skal skrive samansette ord som eitt ord. Av og til treng vi likevel bindestrek for å binde saman ord. Det gjeld når det samansette ordet inneheld forkortingar, eigennamn eller siffer: 

 

Vi bruker også bindestreken der første eller siste ledd er felles for fleire ord:  

 

Vi bruker tankestrek når vi angir strekning, tidsrom, periode eller omfang: 

 

I setningar kan du bruke tankestreken for å tilføye noko og lage ein kunstpause, eller når du vil legge til ekstra informasjon. Komma er førstevalet i desse tilfella, men vi kan bruke tankestreken til å framheve informasjonen ytterlegare. Då skal det vere mellomrom på begge sider av tankestreken: 

 

 

Slik lagar du tankestrek/sitatstrek på tastaturet: 

• PC: Alt + 0150 (på numerisk tastatur) 

• Mac: Alt + bindestrek 

Fleire tekstbehandlingsprogram gjer bindestrek automatisk om til tankestrek viss det er mellomrom før og etter. Du kan også lage din eigen hurtigtast i Office.  

 

Hermeteikn « » 

Vi bruker hermeteikn ved korte sitat. Sitat på over tre linjer markerer vi med innrykk og mindre skriftstorleik (utan hermeteikn).  

Hermeteikn blir også brukt ved uttrykk som ikkje følger norma eller blir brukte på ein uvanleg måte. Utanlandske ord i norsk tekst blir markerte med kursiv, men hermeteikn blir òg brukt. 

 

Apostrof ‘ 

Vi bruker apostrof berre når vi skal angi eigarskap etter ord som sluttar på «s», «x» eller «z». 

Vurder i slike tilfelle om du kan skrive om setninga slik at du unngår apostrof: 

 

Prosentteikn % 

I løpande tekst skriv vi «prosent» med bokstavar. I budsjettdokument og liknande kan vi bruke teiknet «%». Bruk mellomrom mellom sifferet og teiknet: 

Slik skriv du med bokstavar:  

 

Slik skriv du med teikn:  

 

Skråstrek / 

Skråstreken kan bety både «og» og «eller». I samanhengande tekst bør du unngå å bruke skråstrek, særleg viss det er uklart kva teiknet står for. Viss du må bruke skråstrek, til dømes for å spare plass, er det greitt å vite at skråstreken tradisjonelt betyr «eller». 

Bruk mellomrom når det er fleire ord på éi eller begge sider av skråstreken. 

Her betyr skråstreken «eller»: 

Her betyr skråstreken «og»: 

Her består det eine alternativet av fleire ord: 

 

10. Slik lagar vi namn på einingar 

Namn på einingane i sjukehusa skal vere klare og forståelege for pasientar og pårørande: 

• Vel norske namn så langt det lèt seg gjere.  

• Ikkje bruk forkortingar. Skriv alle namn heilt ut («øre-nase-hals-avdelinga», ikkje «ØNH-avdelinga»). 

• Der det er mogleg, skal vi unngå at namnet startar med «avdeling for» og «poliklinikk for». Då blir det enklare å liste opp avdelingane alfabetisk.  

• Einingsnamnet kan ikkje alltid romme alt av behandling og fag. Legg vekt på hovudaktiviteten. 

• Unngå bokstav- og talkodar («sengepost 2AB»).  

• Hugs at det berre er namnet på føretaket som skal ha stor forbokstav. Alle einingar skal skrivast med liten forbokstav. Les meir under «Stor og liten forbokstav». 

• Følg Språkrådets skriveråd. 

Sjå retningslinja for einingsnamn i føretaket ditt for meir informasjon.